Οι αμερικανικές εταιρείες που αναπτύσσουν μια νέα γενιά μικρών πυρηνικών αντιδραστήρων βρίσκονται αντιμέτωπες με σοβαρό πρόβλημα: μόνο μια εταιρεία παράγει τα καύσιμα που χρειάζονται, και είναι ρωσική.
Με τις αμερικανο-ρωσικές σχέσεις να βρίσκονται στο ναδίρ λόγω της εισβολής στην Ουκρανία, η Ουάσιγκτον προσπαθεί επειγόντως να αξιοποιήσει αποθέματα εμπλουτισμένου ουρανίου που προορίζονταν για πυρηνικά όπλα, καθώς ποντάρει στην πυρηνική ενέργεια για να μειώσει τις εκπομπές άνθρακα.
Η κλιματική αλλαγή και η ενεργειακή κρίση που πυροδότησε ο πόλεμος στην Ουκρανία ανανέωσαν το ενδιαφέρον για την πυρηνική ενέργεια. Αμερικανικές και ευρωπαϊκές εταιρείες αναπτύσσουν «μικρούς δομοστοιχειωτούς πυρηνικούς αντιδραστήρες», ή SMR, υποστηρίζοντας ότι είναι πιο αποδοτικοί, πιο φθηνοί και πιο γρήγοροι στην κατασκευή.
Όμως, ενώ οι συμβατικοί αντιδραστήρες λειτουργούν με ουράνιο σε βαθμό εμπλουτισμού 5% (τόση είναι περιεκτικότητα σε σχάσιμο ουράνιο-238), οι εννέα στους δέκα SMR που αναπτύσσονται στις ΗΠΑ απαιτούν υψηλότερο ουράνιο σε βαθμό εμπλουτισμού έως 20%, γνωστό ως HALEU.
Αντίθετα, οι SMR που αναπτύσσονται από ευρωπαϊκές εταιρείες, όπως η Rolls-Royce και EDF, λειτουργούν με συμβατικό καύσιμο.
Σήμερα, η μόνη εταιρεία που πουλά HALEU σε εμπορική βάση είναι η ΤΕΝΕΧ, θυγατρική της κρατικής ρωσικής εταιρείας πυρηνικής ενέργειας Rosatom.
Χωρίς αξιόπιστη πηγή HALEU, οι εταιρείες πυρηνικής ενέργειας ανησυχούν ότι δεν θα εξασφαλίσουν παραγγελίες. Και χωρίς παραγγελίες, οι εταιρείες που θα μπορούσαν δυνητικά να παράγουν HALEU είναι απίθανο να επενδύσουν σε νέα γραμμές παραγωγής.
«Η παραγωγή HALEU είναι αποστολή κρίσιμης σημασίας και κάθε προσπάθεια για την αύξηση της παραγωγής αξιολογείται» δήλωσε στο Reuters εκπρόσωπος του αμερικανικού υπουργείου Ενέργειας.
«Αναγνωρίζουμε την ανάγκη άμεσης παρέμβασης προκειμένου να δοθούν κίνητρα στην εξασφάλιση βιώσιμης προσφοράς EU που θα οδηγείται από την αγορά» είπε.
Τα βασικά εξαρτήματα των SMR θα φτάνουν στο εργοτάσιο προκατασκευασμένα προς συναρμολόγηση (Rolls Royce SMR)
Ουράνιο από όπλα
Οι Δυτικές χώρες δεν έχουν επιβάλει κυρώσεις στη Rosatom, κυρίως λόγω του ρόλου της στην παγκόσμια πυρηνική βιομηχανία. Ωστόσο οι αμερικανικές εταιρείες που αναπτύσσουν SMR, η X-Energy και η Terrapower, δεν θέλουν να εξαρτώνται από τη Ρωσία.
«Μέχρι πριν από μερικούς μήνες δεν είχαμε κανένα πρόβλημα» είπε ο Τζεφ Νάβιν της TerraPower, της οποίας πρόεδρος είναι ο Μπιλ Γκέιτς. «Μετά την εισβολή στην Ουκρανία, δεν νιώθουμε άνετα να συνεργαζόμαστε με τη Ρωσία».
Όπως ανέφερε ο εκπρόσωπος του υπουργείου Ενέργειας των ΗΠΑ, η αμερικανική κυβέρνηση σχεδιάζει να διαθέσει στις εταιρείες ένα μέρος των 585,6 τόνων ουρανίου που είχαν παραχθεί για πυρηνικά όπλα με ποσοστό εμπλουτισμού 90%. Ωστόσο το υλικό αυτό θα πρέπει να αραιωθεί σε χαμηλότερο βαθμό εμπλουτισμού, μια χρονοβόρα και ακριβή διαδικασία.
Σήμερα, η μόνη εταιρεία εκτός Ρωσίας που έχει άδεια για παραγωγή HALEU είναι η Centrus, η οποία όμως ανέβαλε την έναρξη της παραγωγής από φέτος για το 2023. Από τη στιγμή που θα ξεκινήσει όμως θα χρειαστεί μια πενταετία για να αποκτήσει τη δυνατότητα να παραγάγει 13 τόνους το χρόνο, ποσότητα που δεν επαρκεί για τις ΗΠΑ. Η TerraPower για παράδειγμα θα χρειαστεί 15 τόνους μόνο για τον πρώτο αντιδραστήρα της.
Μια άλλη εταιρεία εξόρυξης και εμπλουτισμού ουρανίου, η γαλλική Orano, εκτιμά ότι θα μπορούσε να ξεκινήσει την παραγωγή σε 5-8 χρόνια, δεν θα υποβάλει όμως αίτηση για άδεια μέχρι να εξασφαλίσει πελάτες.
Θα είναι πολύ αργά για την TerraPoewer και την Χ-Energy, οι οποίες έχουν κερδίσει συμβόλαιο για την κατασκευή δύο πρωτοτύπων στο Ουαϊόμινγκ και την Ουάσιγκτον αντίστοιχα έως το 2028.
Σύμφωνα με στοιχεία της αμερικανικής κυβέρνησης, η βιομηχανία πυρηνικής ενέργειας στις ΗΠΑ εισήγαγε πέρυσι το 14% του ουρανίου της από τη Ρωσία.