Τρεις μήνες μετά την νομοθετική πρόταση που δημοσίευσε η Κομισιόν σχετικά με την ασφάλεια εφοδιασμού με αέριο και την πρόσβαση στα δίκτυα μεταφοράς αερίου, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο εξέδωσε τον οριστικό κανονισμό που έχει ως στόχο να διασφαλίσει ότι, παρά τις διαταραχές που παρατηρούνται στην αγορά αερίου, οι εγκαταστάσεις αποθήκευσης στην ΕΕ θα έχουν καλυφθεί πλήρως πριν τη χειμερινή περίοδο και ότι τα κράτη μέλη θα μοιράζονται το αέριο, σε πνεύμα αλληλεγγύης. Πρόκειται για ένα σημαντικό βήμα για την ενίσχυση της ασφάλειας του ενεργειακού εφοδιασμού της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο πλαίσιο του πολέμου στην Ουκρανία.
Ο κανονισμός προβλέπει ότι οι εγκαταστάσεις υπόγειας αποθήκευσης αερίου στην επικράτεια των κρατών μελών θα πρέπει να πληρωθούν τουλάχιστον στο 80% της δυναμικότητάς τους πριν από τον χειμώνα του 2022/2023 και στο 90% πριν από τις επόμενες χειμερινές περιόδους. Σε παγκόσμιο επίπεδο, η Ένωση θα προσπαθήσει συλλογικά να καλύψει το 85% της συνολικής της δυναμικότητας υπόγειας αποθήκευσης αερίου το 2022.
Καθώς η δυναμικότητα αποθήκευσης αερίου και οι εθνικές περιστάσεις διαφέρουν σε μεγάλο βαθμό, τα κράτη μέλη θα μπορούν, ανάλογα με τις περιστάσεις, να επιτυγχάνουν μερικώς τους στόχους αποθήκευσης υπολογίζοντας τα αποθέματα υγροποιημένου φυσικού αερίου (ΥΦΑ) ή τα εναλλακτικά καύσιμα. Προκειμένου να ληφθεί υπόψη η κατάσταση των κρατών μελών που διαθέτουν σημαντική δυναμικότητα αποθήκευσης σε σχέση με την εθνική κατανάλωση αερίου, η υποχρέωση πλήρωσης των υπόγειων αποθεμάτων θα περιοριστεί στο 35% της μέσης ετήσιας κατανάλωσης αερίου των κρατών μελών κατά την τελευταία πενταετία.
Καθώς ορισμένα κράτη μέλη δεν διαθέτουν εγκαταστάσεις αποθήκευσης στην επικράτειά τους, ο κανονισμός προβλέπει ότι τα εν λόγω κράτη μέλη θα αποθηκεύουν το 15% της ετήσιας κατανάλωσής τους σε αέριο σε αποθέματα που βρίσκονται σε άλλα κράτη μέλη και ότι θα έχουν με αυτόν τον τρόπο πρόσβαση σε αποθέματα αερίου που είναι αποθηκευμένα σε άλλα κράτη μέλη. Αυτός ο μηχανισμός θα επιτρέψει την ενίσχυση της ασφάλειας του ενεργειακού εφοδιασμού σε αέριο μέσω επιμερισμού της οικονομικής επιβάρυνσης της πλήρωσης της δυναμικότητας αποθήκευσης της Ένωσης.
Ο κανονισμός προβλέπει επίσης ότι οι αρμόδιες αρχές των κρατών μελών θα παρέχουν υποχρεωτικά πιστοποίηση σε όλους τους φορείς εκμετάλλευσης των χώρων υπόγειας αποθήκευσης αερίου. Στόχος της πιστοποίησης αυτής είναι να αποφευχθούν πιθανοί κίνδυνοι εξωτερικής επιρροής στις σημαντικές υποδομές αποθήκευσης, οι οποίοι θα μπορούσαν να απειλήσουν την ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού της Ένωσης ή οποιοδήποτε άλλο ουσιώδες συμφέρον στον τομέα της ασφάλειας. Προβλέπεται επιτάχυνση της διαδικασίας πιστοποίησης για όλους τους χώρους αποθήκευσης με μέγιστη δυναμικότητα 3,5 TWh που έχουν συμπληρώσει τα κατώτατα επίπεδα μέσης πλήρωσης της Ένωσης κατά το 2020 και 2021.
Η υποχρέωση πλήρωσης της δυναμικότητας αποθήκευσης θα πάψει να ισχύει στις 31 Δεκεμβρίου 2025, ενώ η υποχρέωση πιστοποίησης για τους φορείς εκμετάλλευσης αποθεμάτων θα συνεχιστεί και μετά την ημερομηνία αυτή. Ο κανονισμός προβλέπει τη χορήγηση παρέκκλισης στην Κύπρο, τη Μάλτα και την Ιρλανδία, καθώς οι χώρες αυτές δεν έχουν απευθείας διασύνδεση με το σύστημα αερίου άλλων κρατών μελών.
Το ιστορικό και τα επόμενα βήματα
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υπέβαλε την πρόταση κανονισμού της στις 23 Μαρτίου 2022. Η πρόταση τροποποιεί δύο ισχύοντες κανονισμούς σχετικά με την ασφάλεια εφοδιασμού με αέριο και την πρόσβαση στα δίκτυα μεταφοράς αερίου.
Στα συμπεράσματά του στις 24 και 25 Μαρτίου 2022, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο ανέθεσε στο Συμβούλιο να εξετάσει τις προτάσεις της Επιτροπής, λαμβάνοντας δεόντως υπόψη και σεβόμενο τα συμφέροντα των κρατών μελών που έχουν σημαντική δυναμικότητα αποθήκευσης, προκειμένου να εξασφαλιστεί σωστή ισορροπία μεταξύ των κρατών μελών. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο έκρινε ότι η αναπλήρωση των αποθεμάτων αερίου σε ολόκληρη την Ένωση θα πρέπει να αρχίσει το συντομότερο δυνατόν, λαμβανομένων πλήρως υπόψη των εθνικών μέτρων ετοιμότητας.
Το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο κατέληξαν σε συμφωνία κατά τις διοργανικές διαπραγματεύσεις που πραγματοποιήθηκαν στις 19 Μαΐου. Το Κοινοβούλιο ενέκρινε τον κανονισμό στις 23 Ιουνίου. Η διαδικασία ολοκληρώνεται με την έκδοση από το Συμβούλιο. Ο κανονισμός θα δημοσιευθεί πολύ σύντομα στην Επίσημη Εφημερίδα της ΕΕ και θα αρχίσει να ισχύει την ημέρα της δημοσίευσής του.