Η μεγάλη συζήτηση που έχει ξεκινήσει στην Ευρώπη αναφορικά με την ανάγκη αναθεώρησης του Συμφώνου Σταθερότητας, στην μεταπανδημική εποχή, φαίνεται ότι δεν αποτελεί προβληματισμό μόνο της Γηραιάς Ηπείρου.
Η Κομισιόν εξέδωσε χθες τις κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με την άσκηση της δημοσιονομικής πολιτικής το 2023 και οι οποίες θα αναθεωρηθούν την άνοιξη, σε συνάρτηση με τις εξελίξεις γύρω από τον πόλεμο της Ρωσίας στην Ουκρανία και την άνοδο στις τιμές.
Κι όπως διεφάνη τα νέα δεδομένα αφήνουν πλέον ορθάνοιχτο το ενδεχόμενο να παραταθεί και το 2023 η ρήτρα διαφυγής, κάτι που δεν είχε αποκλειστεί στο Eurogroup της περασμένης εβδομάδας.
Στο πλαίσιο αυτό η οικονομολόγος Γκίτα Μπατ, Επικεφαλής Πολιτικής Επικοινωνίας του ΔΝΤ και Αρχισυντάκτρια του περιοδικού του ΔΝΤ Ταμείου Finance & Development φιλοξενεί ένα άρθρο που αποτυπώνει ακριβώς τις ανησυχίες αυτές, αλλά και την αναγκαιότητα για επανασχεδιασμό της δημοσιονομικής πολιτικής.
«Θέμα… πολιτισμού»
Η Γκίτα Μπατ ξεκινά τον άρθρο της με αναφορά στον αυστριακό οικονομολόγο Γιόζεφ Άλοϊς Σουμπέτερ, ο οποίος πριν από περίπου έναν αιώνα είχε γράψει: «Το πνεύμα ενός λαού, το πολιτιστικό του επίπεδο, η κοινωνική του δομή… όλα αυτά και πολλά άλλα είναι γραμμένα στη δημοσιονομική του ιστορία…. Τα δημόσια οικονομικά είναι ένα από τα καλύτερα σημεία εκκίνησης για έρευνα της κοινωνίας».
«Οι καινοτόμες δημοσιονομικές απαντήσεις στις οικονομικές επιπτώσεις της πανδημίας τον αποδεικνύουν. Η ισχύς και η ευελιξία της δημοσιονομικής πολιτικής ήταν πολύ πιο πέρα από αυτό που προηγουμένως θεωρούνταν δυνατό. Οι κυβερνήσεις διοχέτευαν μετρητά απευθείας σε νοικοκυριά και επιχειρήσεις για να σώσουν θέσεις εργασίας και βιοποριστικά μέσα» τονίζει η κ. Μπατ, προσθέτοντας ότι όπως σημειώνει ο Βίτορ Γκασπάρ του ΔΝΤ , αυτές οι ενέργειες κατέδειξαν τον «ειδικό ρόλο της κυβέρνησης στην προστασία των ευάλωτων όταν τα πράγματα πάνε στραβά».
Αλλά τώρα, ο λογαριασμός πλησιάζει. Οι κυβερνήσεις αντιμετωπίζουν το δύσκολο έργο της μείωσης του πρωτοφανούς χρέους σε πιο βιώσιμα επίπεδα, διασφαλίζοντας παράλληλα τη συνεχή υποστήριξη για τα συστήματα υγείας και τους πιο ευάλωτους.
Οι μεταβλητές του χρέους
Σε αυτό το τεύχος του Finance & Development αναλυτές διατυπώνουν την άποψή τους πώς η δημοσιονομική πολιτική μπορεί να ανασχεδιαστεί για τον κόσμο μετά την πανδημία ώστε να προσφέρει δημόσια αξία και μια ισορροπημένη οικονομία για όλους.
«Πότε το επίπεδο του χρέους γίνεται μη ασφαλές;» ρωτάει ο Γάλλος οικονομολόγος Ολιβιέ Μπλανσλάρ.
Απορρίπτει απλούς δημοσιονομικούς κανόνες και λέει ότι οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής πρέπει να εξετάσουν δύσκολα ερωτήματα σχετικά με την αλληλεπίδραση μεταβλητών όπως οι προοπτικές για τα επιτόκια, η οικονομική ανάπτυξη και η πολιτική σταθερότητα.
Για την Αρμίνιο Φράγκα, τα παλιά αριθμητικά όρια για το χρέος και τα ελλείμματα είχαν νόημα μόνο σε μια εποχή ασυνήθιστα χαμηλών επιτοκίων που δεν μπορούν να υπολογίζουν ότι θα διαρκέσουν. Ωστόσο, χρειάζονται νέοι δημοσιονομικοί κανόνες, υποστηρίζει.
Εν μέσω της πληθωριστικής έκρηξης μετά την πανδημία, ο Ρικάρντο Ρέις προειδοποιεί ότι η σταθερότητα των τιμών έχει μεγαλύτερη σημασία από ποτέ εάν τα χρέη πρόκειται να παραμείνουν βιώσιμα.
Διαφάνεια
Η διαφάνεια του χρέους είναι απαραίτητη. Στις αναδυόμενες αγορές και στις αναπτυσσόμενες οικονομίες, που είναι πάντα ευάλωτες σε κρίσεις χρέους και αυξανόμενα επιτόκια, η Ceyla Pazarbasioglu και η Carmen M. Reinhart προτρέπουν τις κυβερνήσεις να κάνουν πλήρη λογιστική των κρυφών χρεών, τόσο του δημόσιου όσο και του ιδιωτικού, για να διατηρήσουν την ανάπτυξη και να αποφύγουν τον κίνδυνο χρεοκοπίας.
Τα κοινωνικά ερωτήματα έχουν επίσης σημασία. Ο Εμανουέλ Σαέζ υπερασπίζεται την ανάγκη για ένα επεκτατικό κράτος πρόνοιας.
Ο Πάολο Μάουρο υποστηρίζει ότι οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής μπορούν να συγκεντρώσουν ευρύτερη υποστήριξη εάν λάβουν υπόψη το πλήρες φάσμα των ηθικών προοπτικών για τα δημόσια οικονομικά.
Και καταλήγει η Γκίτα Μπατ:
Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής αντιμετωπίζουν μυριάδες αβεβαιότητες, συμπεριλαμβανομένων των ραγδαίων αλλαγών στο γεωπολιτικό περιβάλλον και των δύσκολων ανταλλαγών. Πρέπει να προετοιμαστούν να προσαρμόσουν τις προτεραιότητες για να δημιουργήσουν οικονομίες πιο δίκαιες, χωρίς αποκλεισμούς και βιώσιμες.
Εξάλλου, το πώς μια κοινωνία διαχειρίζεται τις δημοσιονομικές της υποθέσεις αποφασίζει την τύχη του έθνους και την ευημερία του λαού της.