Ο πόλεμος στην Ουκρανία και οι επακόλουθες αναταράξεις, στα εμπορεύματα, στην παραγωγή και στις εφοδιαστικές αλυσίδες ενισχύουν τις ανησυχίες για την ανάπτυξη και τον πληθωρισμό, κυρίως στην Ευρώπη.
Οι Ευρωπαίοι βλέπουν τον πληθωρισμό να χτυπά με τέτοια ορμή την οικονομία που δεν έχει καταγραφεί εδώ και δεκαετίες και παράλληλα γνωρίζουν ότι συνήθως το φαινόμενο προκαλεί μεγάλη οικονομική αναταραχή και εξασθενεί έπειτα από ύφεση.
Οι ανακοινώσεις των οικονομικών δεικτών της Ευρωζώνης για το μήνα Μάρτιο στέλνουν σαφές μήνυμα σε κεντρικές τράπεζες και κυβερνήσεις για την αντιμετώπιση των κινδύνων που αναμένεται να κυριαρχήσουν τους επόμενους μήνες.
Οι δείκτες υψηλής συχνότητας αντανακλούν μεγάλη μείωση της δραστηριότητας, όμως οι δείκτες ανάπτυξης έχουν επιδεινωθεί λιγότερο από ό,τι αναμενόταν. Στα θετικά είναι οι αντοχές των δεικτών PMI, η επιστροφή των χρηματοδοτικών συνθηκών στα επίπεδα πριν από τη ρωσική εισβολή και η συνεχιζόμενη ροή φυσικού αερίου προς την Ευρώπη.
Ενώ όμως τα μέχρι σήμερα στοιχεία δείχνουν ότι η οικονομία κράτησε πολύ καλά και τον Μάρτιο, οι δείκτες προσδοκιών προειδοποιούν για αυτά που έρχονται τους επόμενους μήνες.
Παράλληλα, οι επενδυτικοί οίκοι που αναλύουν τα διαθέσιμα στοιχεία και τους πρόδρομους δείκτες συμφωνούν σήμερα ότι ο κίνδυνος στασιμοπληθωρισμού έχει αυξηθεί σημαντικά, μετά την εκτίναξη των τιμών που προκάλεσε ο πόλεμος στην Ουκρανία, ενώ δεν αποκλείεται η ευρωπαϊκή οικονομία να βιώσει νέα ύφεση.
Τα πρώτα απτά δείγματα για την πορεία της οικονομίας θα είναι διαθέσιμα τον ερχόμενο Μάιο, εκτιμούν. Οι σημερινές προβλέψεις κάνουν λόγο για ανάπτυξη 2,5% στην Ευρωζώνη το 2022, όμως οι αναλυτές συνεχώς υπογραμμίζουν ότι το πιθανότερο είναι να υπάρξουν και νέες υποβαθμίσεις των προβλέψεων.
Η ΕΚΤ αναμένεται να προχωρήσει ταχύτερα στην αύξηση των επιτοκίων
Τα κυριότερα χαρακτηριστικά μιας περιόδου στασιμοπληθωρισμού είναι ο υψηλός πληθωρισμός και οι χαμηλοί ρυθμοί ανάπτυξης. Για να προστατεύσουν την οικονομία από ακόμη δυσμενέστερες επιπτώσεις, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα αναμένεται να προχωρήσει ταχύτερα στην αύξηση των επιτοκίων και η Κομισιόν εκτιμάται ότι θα δώσει το πράσινο φως για να ισχύσει και το 2023 η ρήτρα γενικής διαφυγής που συνεπάγεται ότι δεν θα εφαρμοστούν για άλλη μία χρονιά οι δημοσιονομικοί κανόνες.
Οι αυξήσεις επιτοκίων έχουν στόχο να αποκρούσουν τις πληθωριστικές πιέσεις και η δημοσιονομική χαλάρωση να ελαφρύνει το βάρος της ακρίβειας για νοικοκυριά και επιχειρήσεις.
Τα σημάδια ύφεσης δεν είναι ξεκάθαρα αν και η Γερμανία παραλίγο να εμφανίσει δύο συνεχόμενα τρίμηνα συρρίκνωσης της οικονομικής δραστηριότητας (δ’ τρίμηνο 2021 και α’ τρίμηνο 2022) που σημαίνει ότι τεχνικά είναι πολύ κοντά στην ύφεση. Ακόμη πάντως οι αναλυτές επιμένουν ότι η Ευρώπη θα αποφύγει την ύφεση στο σενάριο που δεν θα σταματήσει εντελώς τις ροές ρωσικού φυσικού αερίου.
Οι δείκτες παραγωγής (PMI, βιομηχανικής παραγωγής) υποδεικνύουν ότι επιχειρήσεις και επενδυτές αναμένουν η δραστηριότητα να μειωθεί τους επόμενους μήνες, ενώ οι δείκτες κατανάλωσης προμηνύουν πτώση της καταναλωτικής δαπάνης που δεν αποκλείεται να αποκτήσει τη μορφή χιονοστιβάδας, όσο οι τιμές θα ανεβαίνουν.
Παράλληλα, οι δείκτες πληθωρισμού προειδοποιούν για περαιτέρω αύξηση των πληθωριστικών πιέσεων, την ώρα που οι αναλυτές αναμένουν ότι οι εξαγωγές θα μειωθούν σημαντικά και τα δημόσια δημοσιονομικά θα εμφανίσουν πολύ χειρότερες επιδόσεις (ελλείμματα κλπ) από αυτές που προέβλεπαν οι προϋπολογισμοί για το 2022.
Το σκηνικό που διαμορφώνεται σε καμία περίπτωση δεν είναι ευοίωνο ενώ είναι πολύ χειρότερο από όσα περίμεναν να δουν οι Ευρωπαίοι φέτος, μετά την κρίση της πανδημίας και τη βαθιά ύφεση του 2020.
Ένας κακός οιωνός είναι ο δείκτης επενδυτικού κλίματος Sentixο οποίος έχει ξαναβρεθεί στο επίπεδο που είναι σήμερα άλλες δύο φορές: κατά την παγκόσμια κρίση του 2008 και κατά την κρίση χρέους της Ευρωζώνης.
Ίσως όμως χειρότερος οιωνός είναι ο δείκτης του πληθωρισμού που διαμορφώθηκε κατά μέσο όρο στο 6,2% το α’ τρίμηνο του 2022, πολύ υψηλότερα από την πρόβλεψη της ΕΚΤ τον Μάρτιο, όταν οι αναλυτές της είχαν στη διάθεσή τους τα δεδομένα από Ιανουάριο και Φεβρουάριο.
Αυτό δείχνει ότι ο πληθωρισμός τρέχει πολύ πιο γρήγορα από τις εκτιμήσεις και πολύ σύντομα θα δούμε τις επιπτώσεις του.