Σημαντική μείωση του πληθωρισμού, αλλά και κίνδυνο για ακόμη υψηλότερες τιμές ενέργειας, κρύβει το μοντέλο της «Ιβηρικής εξαίρεσης» εάν εφαρμοστεί στην ΕΕ, εκτιμά η Citigroup.
Η συζήτηση στην Ευρώπη γύρω από τις επιλογές συγκράτησης των τιμών της ηλεκτρικής ενέργειας έχει ενταθεί, όπως σημειώνει η Citigroup. Η πρόεδρος της Κομισιόν ανακοίνωσε τη Δευτέρα την πρόθεση να παρέμβει δομικά στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας της ΕΕ «για την ανάπτυξη ενός μέσου που θα διασφαλίζει ότι η τιμή του φυσικού αερίου δεν κυριαρχεί πλέον στην τιμή του ηλεκτρισμού». Τα μέτρα θα ληφθούν τις επόμενες ημέρες ή εβδομάδες, όπως σημείωσε. Όπως επισημαίνει η Citi, οι τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας στην κοινή αγορά της ΕΕ καθορίζονται από το κόστος της οριακής πιο ακριβής εισροής παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, η οποία επί του παρόντος είναι το φυσικό αέριο.
Σε κάθε περίπτωση, προειδοποιεί η Citi, το πλαφόν στις τιμές της ενέργειας ακόμη και αν συμφωνηθεί, είναι απίθανο να έχει επίδραση στον πληθωρισμό του Οκτωβρίου. Η αμερικάνικη τράπεζα εξακολουθεί να βλέπει κορύφωση του πληθωρισμού στο 10,3% ετησίως τον Οκτώβριο, λόγω των υψηλότερων τιμών ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου. Η πρόσφατη μείωση της τιμής του φυσικού αερίου TTF από την περασμένη Παρασκευή απλώς το επαναφέρει σε γενικές γραμμές σε ευθυγράμμιση με τον μέσο όρο της περασμένης εβδομάδας, τονίζει η Citi, προσθέτοντας πως σύνοδος της ΕΕ στις 9 Σεπτεμβρίου πάντως θα είναι σημαντική για τις προοπτικές του πληθωρισμού.
Τους τελευταίους μήνες έχουν υποβληθεί αρκετές προτάσεις για τον περιορισμό των τιμών της ηλεκτρικής ενέργειας.
1. Η Ιταλία ζητά περιορισμό των τιμών εισαγωγής φυσικού αερίου σε ολόκληρη την ΕΕ, σε ένα είδος καρτέλ των μεγάλων καταναλωτών που καθορίζουν την τιμή. Η αρχική πρόταση ήταν για ανώτατο όριο στα 80 ευρώ/MWh,
2. Η Ελλάδα πρότεινε να χωριστεί η αγορά ηλεκτρικής ενέργειας σε δύο καλάθια, τοποθετώντας τις φθηνότερες πηγές (ανανεώσιμες πηγές, πυρηνικές και υδροηλεκτρικές) σε ένα καλάθι και την παραγωγή ορυκτών καυσίμων σε ένα άλλο. Αυτό θα συνεπαγόταν σημαντική αναδιάρθρωση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας της ΕΕ,
3. Τέλος, η Ισπανία υποστήριξε την επέκταση της «Ιβηρικής εξαίρεσης», η οποία προσπαθεί να αποσυνδέσει τις τιμές ηλεκτρικής ενέργειας από τις τιμές του φυσικού αερίου, στην υπόλοιπη ΕΕ.
Όπως σημειώνει η Citi, οι δηλώσεις της φον ντερ Λάιεν υποδηλώνουν πως η λύση της ΕΕ κινείται προς την πρόταση της Ελλάδας ή αυτήν της Ισπανίας.
H Citi επισημαίνει πως το μοντέλο της «Ιβηρικής εξαίρεσης» που εισήχθη τον Ιούνιο, είναι ένα παράδειγμα της επιλογής 3. Η Ισπανία και η Πορτογαλία περιόρισαν την τιμή του φυσικού αερίου σε δημοπρασίες ηλεκτρικής ενέργειας στα 48 ευρώ/MWh, προσωρινά έως τον Μάιο του 2023. Οι ζημίες (αρχικά εκτιμήθηκαν σε 6,3 δισ. ευρώ, 0,5% του ΑΕΠ) αναδιανέμονται σε όλους τους τελικούς καταναλωτές μέσω πρόσθετης επιβάρυνσης επί της τιμής χονδρικής.
Η Citi υπολογίζει ότι αυτός ο μηχανισμός μείωσε τους λογαριασμούς ηλεκτρικής ενέργειας των νοικοκυριών κατά περίπου 15% τον Ιούλιο/Αύγουστο (-0,6% ο αντίκτυπος στο συνολικό πληθωρισμό). Ανάλογα με το επίπεδο του πλαφόν και με τον μηχανισμό επιμερισμού των ζημιών, ο αντίκτυπος στον πληθωρισμό θα μπορούσε να είναι πολύ μεγαλύτερος, όπως τονίζει η αμερικάνικη τράπεζα.
Ωστόσο, όπως προειδοποιεί, ένα πλαφόν χωρίς ουσιαστικά μέτρα εξοικονόμησης ενέργειας θα μπορούσε τελικά να αποτύχει, καθώς η ζήτηση δεν θα μπορέσει να προσαρμοστεί και θα ωθήσει τις τιμές υψηλότερα στο μέλλον. Επίσης, πολύ διαφορετικά μείγματα παραγωγής ενέργειας μεταξύ των χωρών συνεπάγονται πολύ διαφορετικές απώλειες που πρέπει να αντισταθμιστούν.