Μια από τις σημαντικές προσωπικότητες που μας έρχονται στο μυαλό την ημέρα της 28ης Οκτωβρίου είναι φυσικά η κορυφαία Ελληνίδα τραγουδίστρια και ηθοποιός Σοφία Βέμπο.
Η σπουδαία ερμηνεύτρια έμεινε στην ιστορία ως η «Τραγουδίστρια της Νίκης» εξαιτίας των εθνικών τραγουδιών που ερμήνευσε με μοναδικό τρόπο κατά τη διάρκεια του Ελληνοϊταλικού πολέμου του 1940. Ένα από αυτά είναι το θρυλικό και ανεπανάληπτο «Παιδιά της Ελλάδος Παιδιά».
Η καλλιτεχνική της πορεία εκτείνεται από τον Μεσοπόλεμο έως τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια και τη δεκαετία του ’50. Το πραγματικό της όνομα ήταν «Σοφία Μπέμπου», όμως η ίδια επέλεξε να υιοθετήσει το επίθετο «Βέμπο» κάνοντας και τις απαραίτητες νόμιμες διαδικασίες επειδή έτσι είχε συνηθίσει να προφέρει το όνομά της το κοινό. Γεννήθηκε στην Καλλίπολη της Ανατολικής Θράκης στις 10 Φεβρουαρίου του 1910 και έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 68 ετών στις 11 Μαρτίου του 1978 – με την κηδεία της να μετατρέπεται σ’ ένα πάνδημο συλλαλητήριο.
Στις 28 Οκτωβρίου του 1940 στις 10.00 ώρα που θα συνέχιζε το ραδιοφωνικό πρόγραμμα του Ζαππείου με αναμετάδοση τραγουδιών της Σ. Βέμπο, ο εκφωνητής Κώστας Σταυρόπουλος διακόπτει τη ροή του προγράμματος και προβαίνει στην ιστορική εκείνη ανακοίνωση της επίθεσης των ιταλικών δυνάμεων κατά της Ελλάδας και την άμυνα των ημετέρων. Ο Ελληνοϊταλικός πόλεμος είχε αρχίσει.
Η Βέμπο τραγουδά σατιρικά και πολεμικά τραγούδια και γίνεται η εθνική φωνή που εμψυχώνει τους Έλληνες στρατιώτες στο μέτωπο και συγκλονίζει το πανελλήνιο. Την ίδια εποχή, σε μία συμβολική πράξη, προσφέρει στο Ελληνικό Ναυτικό 2.000 χρυσές λίρες. Με την είσοδο των ναζιστικών στρατευμάτων στην Αθήνα φυγαδεύεται μεταμφιεσμένη σε καλόγρια στη Μέση Ανατολή, όπου συνεχίζει να τραγουδά για τα εκεί ελληνικά και συμμαχικά στρατεύματα.
«Παιδιά της Ελλάδος παιδιά» σε στίχους του Μίμη Τραϊφόρου
Ένα από τα τραγούδια που χαράχτηκαν ανεξίτηλα στο έπος του ‘40 και τραγουδιέται μέχρι σήμερα στην επέτειο της 28ης Οκτωβρίου είναι το «Παιδιά της Ελλάδος παιδιά» σε στίχους του Μίμη Τραϊφόρου και η μουσική του Μιχάλη Σουγιούλ. Ήταν το πρώτο τραγούδι του έπους του ’40, εκείνο που εκτόξευσε την καριέρα της Βέμπο. Το τραγούδι είναι στην ουσία η «Ζεχρά» του 1938 (στίχοι Αιμίλιου Σαββίδη, μουσική Μιχάλη Σουγιούλ, πρώτη εκτέλεση Σοφία Βέμπο), στο οποίο άλλαξε τους στίχους ο Τραϊφόρος το 1940 και έγινε το «Παιδιά της Ελλάδος παιδιά».
Λέγεται ότι στους τελευταίους στίχους του διάσημου κομματιού ο Μίμης Τραϊφόρος είχε γράψει: «Αν δεν ρθήτε νικηταί, να μην έρθετε ποτέ». Ο στίχος αυτός φάνηκε σκληρός στην Βέμπο και έπεισε τον Τραϊφόρο να αλλάξει τους στίχους μετατρέποντάς τους σε: «Με της νίκης τα κλαδιά, σας προσμένουμε παιδιά».
Το «Παιδιά της Ελλάδος Παιδιά» υπήρξε η αφετηρία του μεγάλου έρωτα της Σοφίας Βέμπο και του Μίμη Τραϊφόρου, ο οποίος τη λάτρεψε μέχρι τον θάνατό της.
«Ενός έρωτα που έπεσε σαν οδοστρωτήρας στη ζωή μου και δεν άφησε όρθιες ούτε τις αναμνήσεις μου», όπως χαρακτηριστικά ανέφερε ο Τραϊφόρος.
«Ήμουν γεμάτος δέος απέναντι σ’ αυτή τη γυναίκα. Γιατί το μόνο που σου επέτρεπε ήταν να τη σέβεσαι. Δεν τολμούσα να σηκώσω τα μάτια μου να την κοιτάξω».
Με την έναρξη του ελληνοϊταλικού πολέμου άρχισε ο μεγάλος τους έρωτας. Τους χώρισε μόνο ο θάνατος της τραγουδίστριας.
Όπως αναφέρει, η Μηχανή του Χρόνου, συναντιόντουσαν καθημερινά κρυφά στο Ζάππειο. Κρυφά γιατί η Σοφία παρόλο που ήταν φτασμένη τραγουδίστρια και συντηρούσε την οικογένειά της, ζούσε κάτω από αυστηρές οικογενειακές αρχές και δεν ήθελε να δίνει δικαιώματα. Ως μεγαλύτερη ήθελε να είναι παράδειγμα για τα αδέλφια της.
Γεγονός ότι τόσο ο Τζώρτζης όσο η Αλίκη, αλλά και ο Ανδρέας δεν τόλμησαν ποτέ να της παρουσιάσουν κάποιο δικό τους φλερτ. Ένα εύστοχο σχόλιο για της αρχές της έκανε ο Θεόφραστος Σακελλαρίδης, μουσικοσυνθέτης και δημιουργός της ελληνικής οπερέτας:
«Η είσοδος της δεσποινίδος Βέμπο εις το θέατρον είναι ένα από τα αξιοσημείωτα γεγονότα, διότι εσήλθεν εις το θέατρον, το σπίτι, η οικογένεια, το κορίτσι».
Τα τραγούδια του μετώπου
Την ίδια εποχή, ο Γιώργος Οικονομίδης και ο Πωλ Μενεστρέλ, που υπηρετούσαν μαζί τη θητεία τους, έβαλαν ελληνικούς στίχους στη μελωδία του ιταλικού τραγουδιού «Reginella Campangola».
Έτσι προέκυψε το θρυλικό «Κορόιδο Μουσολίνι» ή «Με το χαμόγελο στα χείλη».
Αυτό το τραγούδι-σταθμός του ’40, το οποίο ερμήνευσαν η Βέμπο και ο Νίκος Γούναρης, έγινε αμέσως πατριωτικός ύμνος.
«Κορόιδο Μουσολίνι,
κανείς σας δεν θα μείνει
εσύ κι η Ιταλία η πατρίδα στο η γελοία
τρέμετ’ όλοι το χακί»
Το 1941 η Βέμπο τραγούδησε το «Βάζει ο Ντούτσε τη στολή του», παρωδία του Γ. Θίσβιου πάνω στη μεγάλη προπολεμική επιτυχία του Θ. Σακελλαρίδη «Πλέκει η Βάσω τα προικιά της».
«Βάζει ο Ντούτσε τη στολή του
και τη σκούφια την ψηλή του
μ’ όλα τα φτερά
και μια νύχτα με φεγγάρι
την Ελλάδα πάει να πάρει
βρε τον φουκαρά!»
Η Ελλάδα γέλαγε με τις μεγαλόστομες απειλές του Ντούτσε, καθώς φανταζόταν ένα κοντόχοντρο γελοίο ανθρωπάκι να τριγυρνά μαδημένο και να ξεφουσκώνει σαν αποκριάτικο μπαλόνι.
Αυτή η γελοιοποίηση του Ντούτσε αποδυνάμωνε τον τρόμο του πολέμου, γιγάντωνε το ηθικό του στρατού και έδινε κουράγιο.
Όταν η Βέμπο τραγούδησε το «Στον πόλεμο βγαίνει ο Ιταλός» παρωδία του Γ. Θίσβιου πάνω στη μεγάλη επιτυχία « Στ’ Λαρσα βγαιν’ ο Αυγερινός» χάλαγε ο κόσμος.
«Που ‘σαι ορέ Μπενίτο;
– Κρυμμένος στη σπηλιά
-Κατέβα παρακάτω
-Φοβάμαι τον τσολιά.
Και είχε ακόμα την τόλμη και το σθένος να τραγουδάει στίχους όπως:
«Ντούτσε κορόιδο, τα έκανες ρόιδο αφότου φοράς το χακί
και νόμιζες τη Μεσόγειο λίμνη φασιστική
Γκάφα σου πρώτη που πίστεψες ότι η Ελλάς σκλάβα ζει, παλαβέ
και σου απάντησαν οι Έλληνες με το «Μολών Λαβέ».
Το «Μας χωρίζει ο πόλεμος» το έγραψε τον χειμώνα του 1941 ο Σουγιούλ, ο οποίος υπηρετούσε τη θητεία του και το έμαθε στη Βέμπο από το τηλέφωνο, παίζοντας ακορντεόν μέσα σε κάποιον τηλεφωνικό θάλαμο. Κάθε φορά που το ερμήνευε ολονών τα μάτια βουρκώνανε, μαζί με εκείνα των γυναικών που είχαν αγαπημένα τους πρόσωπα στο μέτωπο.
«Μας χωρίζει ο πόλεμος, μα θεριεύει η ελπίδα πως για την γλυκιά πατρίδα φεύγω τώρα εκδικητής Μας χωρίζει ο πόλεμος μ’ αν με νιώθει η ψυχή σου φέρνε με στην προσευχή σου να γυρίσω νικητής».
Το 1940 ήταν η δεκαετία που η Σοφία πήρε ενεργά μέρος στις πολιτικές εξελίξεις της Ελλάδας και έγινε σύμβολο σφραγίζοντας με τη φωνή της την αντίσταση ενάντια στον κατακτητή. Έγινε μούσα των στρατιωτών, τραγουδίστρια όλων των Ελλήνων «τραγουδίστρια της Νίκης».