Ισχυρές ενδείξεις αποκλιμάκωσης στην Ανατολική Μεσόγειο παρατηρούνται τις τελευταίες ώρες, καθώς τα τουρκικά πολεμικά πλοία αποσυρονται από την περιοχή νοτίως του Καστελλόριζου.
Σύμφωνα με επιβεβαιωμένες πληροφορίες μετά την επιστροφή του Oruc Reis στην Αττάλεια πλοία τουρκικού Ναυτικού κατέπλευσαν στη βάση του Ακσάζ, δείχνοντας έτσι τις προθέσεις αποκλιμάκωσης, ενόψει της συνόδου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου. Την ίδια στιγμή και τα ελληνικά πλοία αποχωρούν, ωστόσο σημειώνεται πως ελληνικές δυνάμεις θα παραμείνουν στην περιοχή μέχρι την πλήρη αποχώρηση των Τούρκων. Ενδεικτικό του κλίματος αποκλιμάκωσης είναι πως δύο ελληνικές φρεγάτες αποχώρησαν από την περιοχή, αλλάζοντας αποστολή. Η φρεγάτα «Λήμνος» κατευθύνεται πλέον προς την επιχείρηση «Ειρήνη» στη Λιβύη ενώ η φρεγάτα Νικηφόρος Φωκάς προς άλλη επιχείρηση στην Κύπρο.
Το τελευταίο διάστημα η κυβέρνηση προχώρησε σε σημαντικές διπλωματικές κινήσεις ενεργοποιώντας τον διεθνή παράγοντα σε μία προσπάθεια αποκλιμάκωσης της έντασης που διατηρούσε έως τώρα ο Ταγίπ Ερντογάν. Εξάλλου ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης από το συνέδριο του Economist ανέφερε πως συνεχίζεται η αποκλιμάκωση της έντασης από την πλευρά της Αγκυρας και μετά την αποκατάσταση της επικοινωνίας μεταξύ των συμβούλων του ιδίου και του Ερντογάν.
«Δεν έχω συνομιλήσει με τον κ. Ερντογάν μετά την τελευταία τηλεφωνική επικοινωνία μας, αλλά σύμβουλοί μας είναι σε επαφή, κάτι που, κατά τη γνώμη μου, είναι σημαντικό. Κι αν συνεχίσουμε σε αυτόν τον δρόμο, έχω πει ξεκάθαρα ότι είμαι ανοιχτός να αρχίσουμε τις διερευνητικές συνομιλίες πολύ σύντομα», δήλωσε ο κ. Μητσοτάκης, επιβεβαιώνοντας το χθεσινό ρεπορτάζ του iefimerida.gr, για αποκατάσταση των διαύλων επικοινωνίας μεταξύ των δύο χωρών.
Ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Στέλιος Πέτσας, απαντώντας στις ερωτήσεις των δημοσιογράφων και συγκεκριμένα αν είναι πιθανό να ξεκινήσουν οι διερευνητικές επαφές με την Τουρκία πριν την επικείμενη Σύνοδο Κορυφής, ανέφερε ότι υπάρχει ανοικτός δίαυλος επικοινωνίας σε επίπεδο συμβούλων και αν αυτό είναι εφικτό, θα γίνει.
«Προέχει η συνέχεια και η συνέπεια», υπογράμμισε ενώ για το ενδεχόμενο επικοινωνίας ή συνάντησης του Κυριάκου Μητσοτάκη με τον Ταγίπ Ερντογάν, παρέπεμψε στη σχετική απάντηση του πρωθυπουργού την Κυριακή από τη Θεσσαλονίκη. Δεν θα πρέπει να αποτελεί είδηση αυτή η επικοινωνία, αρκεί να υπάρχουν δύο προϋποθέσεις, να υπάρχει εμπιστοσύνη και να είναι καλά προετοιμασμένη, πρόσθεσε.
«Έχουμε πει κάτι απολύτως ξεκάθαρο από την αρχή: Είμαστε διατεθειμένοι να συζητήσουμε με την Τουρκία, μέσω διερευνητικών συνομιλιών, για το ένα θέμα, που αφορά την οριοθέτηση των Θαλασσίων Ζωνών στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο. Διεξάγονταν συζητήσεις επί σειρά ετών. Σημειώθηκε πρόοδος, όμως ποτέ δεν φτάσαμε σε συμφωνία. Θα επαναλάβουμε αυτές τις συνομιλίες από εκεί που σταμάτησαν τον Μάρτιο του 2016. Και θέλω να είμαι ξεκάθαρος: ότι αν δεν φτάσουμε σε συμφωνία, είμαστε διατεθειμένοι να φέρουμε το ζήτημα στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης. Και θα σεβαστούμε την απόφαση, η οποία θα βασίζεται σε συνυποσχετικό το οποίο θα υπογράψουμε με την Τουρκία. Θα ζητάμε από το Δικαστήριο να λάβει απόφαση πάνω στο ζήτημα που θα έχουμε θέσει. Σύμφωνα με το Διεθνές Δίκαιο, όταν δύο χώρες διεκδικούν δικαιώματα σε μια θαλάσσια περιοχή, δεν επιτρέπονται οι μονομερείς ενέργειες. Είναι απολύτως καθαρό. Όταν έχουμε μια διαφωνία, δεν επιτρέπεται να γίνονται μονομερείς ενέργειες. Νομίζω ότι αυτό το σαφές μήνυμα έχει σταλεί στην Τουρκία. Υπάρχει ένα πακέτο πιθανών συνεπειών που αντιμετωπίζει η Τουρκία αν συνεχίσει αυτή τη συμπεριφορά. Είμαι ο τελευταίος που θα ήθελα η Ευρώπη να κινηθεί σε αυτή την κατεύθυνση, όμως είναι σαφές ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση θα σταθεί στο πλευρό της Ελλάδας και της Κύπρου. Δεν θα εμφανιστεί διχασμένη σε αυτό το ζήτημα. Κι ελπίζω ότι αυτό που είδαμε ως πρώτο βήμα αποκλιμάκωσης θα συνεχιστεί και θα επαναληφθούν οι συνομιλίες δίχως απειλές κι επιθετική ρητορική».
Απαντώντας σε ερώτηση για το τι θα συνιστούσε συνέχιση της αποκλιμάκωσης από πλευράς Τουρκίας, ο κ. Μητσοτάκης σημείωσε:
«Προφανώς δεν μπορείς να συνομιλήσεις εάν κάποιος αμφισβητεί μονομερώς το αντικείμενο των συζητήσεων. Αυτό είναι ξεκάθαρο, το έχουμε καταστήσει σαφές. Και, νομίζω, ότι το τελευταίο πράγμα που θέλουν αμφότερες οι χώρες είναι η πλήρης κινητοποίηση των στόλων μας, όπου πάντοτε υπάρχει ο κίνδυνος τα πράγματα να ξεφύγουν από τον έλεγχο. Αυτό που είναι σημαντικό είναι πέρα από τις πράξεις, τα λόγια, η ρητορική. Είμαι πάντα πολύ προσεκτικός όταν επιχειρηματολογώ, σε γραπτό λόγο και προφορικά. Είναι εύκολο να διεγείρεις τα πάθη όταν απευθύνεσαι στην κοινή γνώμη».
Σε ερώτηση για το τι περιμένει από την Σύνοδο Κορυφής της ΕΕ στις 24-25 Σεπτεμβρίου, ο πρωθυπουργός είπε:
«Θα δούμε. Μία εβδομάδα είναι πολύς καιρός στην πολιτική, ειδικά στην ευρωπαϊκή πολιτική. Προτιμώ να προσέλθω στην Σύνοδο με μία θετική νότα παρά με μία αρνητική. Θα απόσχω από οποιαδήποτε πρόβλεψη. Αυτό που είναι ξεκάθαρο, αν δείτε και τις δηλώσεις που έχουν κάνει ο Ζοζέπ Μπορέλ, η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, ο Σαρλ Μισέλ, η Τουρκία έχει μία επιλογή: Μπορεί να συζητήσει με την Ευρώπη, εποικοδομητικά, και κατ’ επέκταση να συζητήσει και με εμάς. Ή μπορεί να επιλέξει να συνεχίσει αυτές τις μονομερείς ενέργειες -όχι μόνο εδώ, υπάρχει επίσης προβληματισμός για τα τεκταινόμενα στη Λιβύη, που απασχολεί ιδιαίτερα άλλες ευρωπαϊκές χώρες- και σε αυτή την περίπτωση θα υπάρξουν συνέπειες. Άρα οι επιλογές έχουν τεθεί ξεκάθαρα και όλοι ελπίζουμε ότι η επιλογή θα είναι η εποικοδομητική συζήτηση».