Μια «εργαλειοθήκη» για την αντιμετώπιση των αυξήσεων στις τιμές της ενέργειας με μέτρα συμβατά με την ευρωπαϊκή νομοθεσία και άμεσα εφαρμόσιμα από τις εθνικές κυβερνήσεις, περιλαμβανομένων στοχευμένων φορολογικών μειώσεων για τη στήριξη των ευάλωτων νοικοκυριών, παρουσίασε σήμερα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Πρόκειται για μια «εξαιρετική» αύξηση των «παγκόσμιων» τιμών της ενέργειας, η οποία αναμένεται να διαρκέσει μέχρι το χειμώνα, επισημαίνεται στην ανακοίνωση της Επιτροπής.
Στην «εργαλειοθήκη» που παρουσιάζεται σήμερα, η Επιτροπή περιλαμβάνει βραχυπρόθεσμα, αλλά και μεσοπρόθεσμα μέτρα. Τα βραχυπρόθεσμα εθνικά μέτρα αφορούν την έκτακτη στήριξη εισοδήματος σε νοικοκυριά, κρατική ενίσχυση για εταιρείες και στοχευμένες φορολογικές μειώσεις. Μεσοπρόθεσμα, η Επιτροπή υποστηρίζει επενδύσεις σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και ενεργειακή απόδοση, εξετάζει πιθανά μέτρα για την αποθήκευση ενέργειας και την αγορά αποθεμάτων φυσικού αερίου και αξιολογεί τον τρέχοντα σχεδιασμό της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας.
«Καθώς βγαίνουμε από την πανδημία και ξεκινάμε την οικονομική μας ανάκαμψη, είναι σημαντικό να προστατεύσουμε τους ευάλωτους καταναλωτές και να υποστηρίξουμε τις ευρωπαϊκές εταιρείες. Η Επιτροπή βοηθά τα κράτη μέλη να λάβουν άμεσα μέτρα για να μειώσουν τον αντίκτυπο στα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις αυτόν τον χειμώνα», δήλωσε η Επίτροπος Ενέργειας Κάντρι Σίμσον. «Ταυτόχρονα, εντοπίζουμε άλλα μεσοπρόθεσμα μέτρα για να διασφαλίσουμε ότι το ενεργειακό μας σύστημα είναι πιο ανθεκτικό και πιο ευέλικτο για να αντέξει οποιαδήποτε μελλοντική αστάθεια καθ’ όλη τη μετάβαση. Η τρέχουσα κατάσταση είναι εξαιρετική και η εσωτερική αγορά ενέργειας μας έχει εξυπηρετήσει τα τελευταία 20 χρόνια. Πρέπει όμως να είμαστε σίγουροι ότι θα συνεχίσει να το κάνει στο μέλλον, επιτυγχάνοντας την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, ενισχύοντας την ενεργειακή μας ανεξαρτησία και επιτυγχάνοντας τους κλιματικούς μας στόχους », πρόσθεσε η Επίτροπος Ενέργειας.
Ειδικότερα, όσον αφορά τα βραχυπρόθεσμα μέτρα: η Κομισιόν τονίζει ότι το υπάρχον νομικό πλαίσιο επιτρέπει στην ΕΕ και στα κράτη-μέλη της να δράσουν για την αντιμετώπιση των άμεσων επιπτώσεων στους καταναλωτές και τις επιχειρήσεις· επίσης δίνεται προτεραιότητα σε στοχευμένα μέτρα που μπορούν να μετριάσουν γρήγορα τον αντίκτυπο της αύξησης των τιμών για τους ευάλωτους καταναλωτές και τις μικρές επιχειρήσεις και τα οποία αναμένεται να προσαρμοστούν την άνοιξη, καθώς τότε εκτιμάται ότι θα αρχίσει να σταθεροποιείται η κατάσταση.
Τα άμεσα μέτρα για την προστασία των καταναλωτών και των επιχειρήσεων που προτείνει η Επιτροπή είναι τα εξής:
– Έκτακτη υποστήριξη εισοδήματος για καταναλωτές σε ενεργειακή φτώχεια, για παράδειγμα μέσω κουπονιών ή μερικής πληρωμής λογαριασμών, η οποία μπορεί να υποστηριχθεί με έσοδα από το Σύστημα Εμπορίας Δικαιωμάτων Ρύπων (ETS) της ΕΕ.
– Εξουσιοδότηση προσωρινών αναβολών πληρωμών λογαριασμών.
– Παροχή εγγυήσεων για να αποφευχθούν αποσυνδέσεις από το δίκτυο.
– Παροχή προσωρινών, στοχευμένων μειώσεων των φορολογικών συντελεστών για τα ευάλωτα νοικοκυριά.
– Παροχή βοήθειας σε εταιρείες ή βιομηχανίες, σύμφωνα με τους κανόνες της ΕΕ για τις κρατικές ενισχύσεις.
– Διερεύνηση πιθανής αντι-ανταγωνιστικής συμπεριφοράς στην αγορά ενέργειας και ενίσχυση της παρακολούθησης στην αγορά άνθρακα από την Ευρωπαϊκή Αρχή Κινητών Αξιών και Αγορών (ESMA).
– Διευκόλυνση ευρύτερης πρόσβασης σε συμφωνίες αγοράς ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και υποστήριξή τους μέσω συνοδευτικών μέτρων.
Παράλληλα, η Επιτροπή τονίζει ότι η μετάβαση στην καθαρή ενέργεια είναι η καλύτερη ασφάλεια έναντι των κραδασμών στις τιμές της ενέργειας στο μέλλον και ζητά την επιτάχυνσή της. Τονίζει επίσης ότι, σύμφωνα με τον τρέχοντα σχεδιασμό της αγοράς, το φυσικό αέριο εξακολουθεί να καθορίζει τη συνολική τιμή ηλεκτρικής ενέργειας.
Σύμφωνα με την Επιτροπή, η κρίση υπογραμμίζει επίσης τη σημασία της αποθήκευσης για τη λειτουργία της αγοράς φυσικού αερίου της ΕΕ. Η ΕΕ διαθέτει σήμερα χωρητικότητα αποθήκευσης για περισσότερο από το 20% της ετήσιας χρήσης φυσικού αερίου, αλλά δεν έχουν όλα τα κράτη μέλη εγκαταστάσεις αποθήκευσης και η χρήση τους και οι υποχρεώσεις για τη συντήρησή τους ποικίλλουν.
Σε ό,τι φορά τα μεσοπρόθεσμα μέτρα για ένα ενεργειακό σύστημα πιο ανθεκτικό και χωρίς άνθρακα, η Κομισιόν προτείνει τα εξής:
– Ενίσχυση των επενδύσεων σε ανανεώσιμες πηγές, ανακαινίσεις και ενεργειακή απόδοση και επιτάχυνση δημοπρασιών ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και διαδικασιών αδειοδότησης.
– Ανάπτυξη της ικανότητας αποθήκευσης ενέργειας, για να υποστηριχθεί το εξελισσόμενο μερίδιο των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, συμπεριλαμβανομένων των μπαταριών και του υδρογόνου.
– Η Ευρωπαϊκή Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας (ACER) να μελετήσει τα οφέλη και τα μειονεκτήματα του υφιστάμενου σχεδιασμού της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας και να προτείνει συστάσεις στην Επιτροπή, όπου χρειάζεται.
– Να εξεταστεί το ενδεχόμενο αναθεώρησης της ασφάλειας του κανονισμού εφοδιασμού για να διασφαλιστεί η καλύτερη χρήση και λειτουργία των αποθεμάτων αερίου στην Ευρώπη.
– Να διερευνηθούν τα πιθανά οφέλη των εθελοντικών κοινών προμηθειών από τα κράτη μέλη των αποθεμάτων φυσικού αερίου.
Σύμφωνα με την Επιτροπή τα μέτρα που καθορίζονται στην εργαλειοθήκη θα βοηθήσουν στην έγκαιρη απάντηση στις τρέχουσες αυξήσεις των τιμών της ενέργειας, οι οποίες είναι συνέπεια μιας εξαιρετικής παγκόσμιας κατάστασης. Θα συμβάλουν επίσης σε μια προσιτή, δίκαιη και βιώσιμη ενεργειακή μετάβαση για την Ευρώπη και μεγαλύτερη ενεργειακή ανεξαρτησία.
Καταλήγοντας, η Επιτροπή τονίζει ότι οι επενδύσεις σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και η ενεργειακή απόδοση όχι μόνο θα μειώσουν την εξάρτηση από εισαγόμενα ορυκτά καύσιμα, αλλά θα παράσχουν και πιο προσιτές τιμές χονδρικής ενέργειας που είναι πιο ανθεκτικές στους παγκόσμιους περιορισμούς εφοδιασμού. Η μετάβαση στην καθαρή ενέργεια είναι η καλύτερη ασφάλιση έναντι των σοκ τιμών στο μέλλον και πρέπει να επιταχυνθεί, επίσης για χάρη του κλίματος.
Τέλος, όσον αφορά τις αιτίες της απότομης ανόδου των τιμών στην ενέργεια, η Επιτροπή εκτιμά ότι αυτό οφείλεται κυρίως στην αυξημένη παγκόσμια ζήτηση για ενέργεια, και ειδικότερα για φυσικό αέριο, καθώς οι οικονομίες ανακάμπτουν από την πανδημία του COVID-19. Η ευρωπαϊκή τιμή του άνθρακα αυξήθηκε επίσης απότομα το 2021, αλλά σε μικρότερο ρυθμό από τις τιμές του φυσικού αερίου. Η επίδραση της αύξησης της τιμής του φυσικού αερίου στην τιμή της ηλεκτρικής ενέργειας είναι εννέα φορές μεγαλύτερη από την επίπτωση της αύξησης της τιμής του άνθρακα.
Αρκετά κράτη μέλη έχουν ήδη ανακοινώσει εθνικά μέτρα για τον μετριασμό των αυξήσεων των τιμών, αλλά αρκετά εξ αυτών προσβλέπουν στην Επιτροπή για καθοδήγηση σχετικά με τα μέτρα που μπορούν να λάβουν.
Η αύξηση των τιμών στην ενέργεια θα συζητηθεί στη Σύνοδο Κορυφής στις 21 και 22 Οκτωβρίου.