«Η αποχώρηση του Μπόρις Τζόνσον σημαίνει την αρχή του τέλους για το Brexit», εκτίμησε ο ηγέτης της φιλοευρωπαϊκής πτέρυγας του Συντηρητικού Κόμματος (κάποτε δεξί χέρι της Μάργκαρετ Θάτσερ) Μάικλ Χέζελταϊν. Αλλά δεν είναι πολύ πιθανό να τρέφει ο διάδοχος του Τζόνσον αισθήματα για την ΕΕ ανάλογα με αυτά του Χέζελταϊν.
Σε κάθε περίπτωση, η αποκατάσταση ενός modus operandi με το Continent (την ηπειρωτική Ευρώπη) μοιάζει να έχει κεφαλαιώδη σημασία για τη Βρετανία. Διότι άπαντες οι «ειδικοί» θεωρούν ότι η χώρα βρίσκεται στο κατώφλι μιας μεγάλης οικονομικής κρίσης. Και ότι βασική αιτία για κάθε κακοδαιμονία, σημερινή ή επόμενη, είναι το Brexit.
Μόλις την περασμένη Τρίτη η Τράπεζα της Αγγλίας στην τελευταία Έκθεση Οικονομικής Σταθερότητας που εξέδωσε, προειδοποιεί ότι η οικονομία της χώρας έχει «συρρικνωθεί ουσιαστικά». Ουδεμία οικονομία της Δύσης αναπτύσσεται απρόσκοπτα και ευημερεί την εποχή αυτή. Αλλά τόσο η Τράπεζα της Αγγλίας, όσο και το ΔΝΤ και ο ΟΟΣΑ πολύ πρόσφατα, εκτιμούν ότι η βρετανική οικονομία βρίσκεται ένα σκαλοπάτι πιο κοντά από τους άλλους στην ύφεση.
Όλοι εκτιμούν ότι η Βρετανία αντιμετωπίζει πιο δύσκολα, συγκριτικά με άλλες χώρες, τις επιπτώσεις από την ενεργειακή κρίση και τον πληθωρισμό. Παρότι η χώρα δεν εξαρτάται από τη ρωσική ενέργεια όπως η Γερμανία ή η Ιταλία, ας πούμε, αλλά και πολλές άλλες ευρωπαϊκές. Παρότι έχει και η ίδια μια διόλου αμελητέα πετρελαϊκή παραγωγή.
Πανδημία και πόλεμος
«Μέχρι το 2019 ήταν δύσκολο να διακρίνει κανείς μεγάλη διαφορά στην πορεία των οικονομιών του Ηνωμένου Βασιλείου και των άλλων στην Ευρώπη και στον κόσμο. Το μέγεθος των κοινών διεθνών οικονομικών κραδασμών από την πανδημία και από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία ήταν ο καταλύτης που εκτίναξε τον πληθωρισμό και φρενάρισε την ανάπτυξη σε ολόκληρη την Ευρώπη. Όμως, τις τελευταίες ημέρες ο διοικητής της Τράπεζας της Αγγλίας Άντριου Μπέιλι προειδοποιεί με κάθε ευκαιρία ότι ο βρετανικός πληθωρισμός θα είναι υψηλότερος και η ανάπτυξη ασθενέστερη συγκριτικά με τις άλλες χώρες», σημειώνει ο οικονομιλός αναλυτής του BBC Φαϊζάλ Ισλάμ.
«Νομίζω ότι τα πράγματα φαίνονται καθαρά εδώ και μερικούς μήνες. Η επίδραση των αρνητικών διεθνών συγκυριών ήταν για την βρετανική οικονομία πιο πρόωρη χρονικά και κάπως μεγαλύτερη συγκριτικά με την επίδραση των ίδιων παραγόντων στις άλλες οικονομίες», είχε σημειώσει ήδη από την προηγούμενη εβδομάδα ο Μπέιλι, μιλώντας σε διεθνή διάσκεψη που διοργάνωσε η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ).
Ανησυχεί ο εμπορικός κόσμος
Το ότι είναι συγκριτικά πιο ευάλωτη στην κρίση η βρετανική οικονομία το διαπιστώνει και ο εμπορικός κόσμος της χώρας. «Το Ηνωμένο Βασίλειο θα βυθιστεί σε μεγάλη ύφεση, πιθανώς μεγαλύτερη από άλλες ευρωπαϊκές χώρες, δήλωσε στο BBC ο μάνατζερ της εταιρείας που ελέγχει την αλυσίδα καταστημάτων λιανικής Boots, Στέφανο Πεσίνα.
Τον Ιούνιο η Pepco, μητρική της Poundland, ανακοινώνοντας τα οικονομικά της αποτελέσματα διευκρίνισε ότι στο Ηνωμένο Βασίλειο οι πελάτες μειώνονταν ακόμη και σε βασικές αγορές. «Αλλού στην Ευρώπη και συγκεκριμένα στις χώρες όπου οι αυξήσεις των μισθών αντιστάθμιζαν τις αυξήσεις των τιμών, αυτό δεν συνέβαινε», σημείωσε η εταιρεία.
Στενότερα περιθώρια χειρισμών
Το χαμηλό ηθικό των Βρετανών καταναλωτών αποτυπώνεται όμως και στο δείκτη των μετρήσεων για την καταναλωτική εμπιστοσύνη, που έχει πέσει στο ναδίρ. Γιατί άραγε συμβαίνει αυτό; Για ποιο λόγο η Βρετανία εξελίσσεται σε αδύναμο κρίκο της Δύσης στην παρούσα κρίση;
Ο κεντρικός τραπεζίτης Άντριου Μπέιλι σημείωσε ότι η υποχώρηση τη ισοτιμίας της στερλίνας κυρίως έναντι του δολαρίου, που είναι το νόμισμα αναφοράς στις διεθνείς αγορές εμπορευμάτων άρα και ενέργειας, είναι ένας παράγοντας που καθιστά ακριβότερα τα εισαγόμενα καύσιμα ενισχύοντας την πληθωριστική πίεση. Παρά το ότι η εξασθένηση του νομίσματος αυξάνει την ανταγωνιστικότητα των βρετανικών προϊόντων στις διεθνείς αγορές, το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών υποχώρησε σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα το πρώτο τρίμηνο του έτους.
Σχετικά με τον πληθωρισμό, όπως επεσήμανε η Τράπεζα της Αγγλίας στα πρακτικά της στη συνεδρίαση του Ιουνίου που αύξησε τα επιτόκια της στερλίνας, στη Βρετανία τα μέτρα νομισματικής πολιτικής για τη συγκράτηση του δομικού πληθωρισμού (εξαιρουμένων δηλαδή των ευμετάβλητων τιμών της ενέργειας και των τροφίμων) είναι δραστικότερα από εκείνα στις ΗΠΑ και σημαντικά αυστηρότερα από εκείνα της Ευρωζώνης.
Είναι το Brexit ηλίθιε
Τι συμβαίνει λοιπόν και η Βρετανία υπεραντιδρά στις διεθνείς συγκυρίες και εμφανίζεται πιο ευάλωτη στην κρίση; «Είναι το Brexit ηλίθιε», θα απαντούσε ο Άντριου Μπέιλι αν ήθελε να παραφράσει τη διάσημη φράση του Μπιλ Κλίντον. Επειδή όμως ο Μπέιλι γεννήθηκε στο Λέστερ της Αγγλίας και όχι στο Χόουπ του Αρκάνσας, ερωτηθείς σχετικά έκανε λόγο με κοσμιότητα για τον «παράγοντα Brexit».
Ο διοικητής της Τράπεζας της Αγγλίας δεν είναι ο πρώτος που αναφέρεται στις οικονομικές παγίδες που έκρυβε η αποχώρηση της Βρετανίας από την ΕΕ μετά από το ανεκδιήγητο του 2016 που διενήργησε ο αλήστου μνήμης πρωθυπουργός Ντέιβιντ Κάμερον.
Πάμπολλοι οικονομολόγοι είχαν εξαρχής προβλέψει ότι η Βρετανία με την απόφασή της αυτή θα είχε περιορισμένο χώρο άσκησης αντιπληθωριστικής πολιτικής δίχως να βλάψει σοβαρά την ανάπτυξη της οικονομίας. Κι αυτό για δύο λόγους: εξαιτίας των εγγενών φραγμών και εμποδίων στο εξωτερικό εμπόριο που μοιραία έφερε το Brexit και εξαιτίας της έλλειψης εργατικού δυναμικού, που επίσης το Brexit ενέτεινε.
«Εάν οι προβλέψεις περί συγκριτικά μεγαλύτερης οικονομικής υστέρησης του Ηνωμένου Βασιλείου αποδειχθούν αληθινές, αυτό θα οφείλεται στον παράγοντα Brexit που καθιστά τον πληθωρισμό πιο επίμονο από αλλού και ως εκ τούτου οδηγεί την Τράπεζα της Αγγλίας σε πιο αποφασιστικές αυξήσεις των επιτοκίων», σημειώνει ο αρθρογράφος του BBC.
Ο Φαϊζάλ Ισλάμ εξηγεί επίσης ότι «μια μικρότερη δεξαμενή εργατικού δυναμικού στη χώρα σημαίνει ότι η αγορά εργασίας του Ηνωμένου Βασιλείου είναι πλέον λιγότερο ευέλικτη». Ο ρεπόρτερ θυμίζει ότι μόλις προ ολίγων ημερών τα Εμπορικά Επιμελητήρια της Βρετανίας ζήτησαν από την κυβέρνηση να λάβει επείγοντα μέτρα για να ανοίξουν τα σύνορα της χώρας σε εργαζομένους από το εξωτερικό, καθώς «ξενοδοχεία και εστιατόρια διώχνουν πελάτες λόγω έλλειψης προσωπικού για να τους εξυπηρετήσει».
Φλεγματική κερδοσκοπία
Ένας άλλος «μηχανισμός ακρίβειας», που η ίδια η κυβέρνηση του Λονδίνου έχει εντοπίσει, έχει να κάνει με την πολιτική ανατιμήσεων που ακολουθούν οι βρετανικές επιχειρήσεις. Κάτι που οφείλεται ασφαλώς κι αυτό στο Brexit. «Οι επιχειρήσεις στο Ηνωμένο Βασίλειο αντιλαμβάνονται ότι πλέον αντιμετωπίζουν λιγότερο ανταγωνισμό από την Ευρώπη. Ως εκ τούτου ο πειρασμός να αυξήσουν τα περιθώρια κέρδους τους ανεβάζοντας τις τιμές είναι μεγάλος», σημειώνει ο ρεπόρτερ του BBC.
Σημειωτέον ότι η κρίση, που κορύφωσε ο πόλεμος στην Ουκρανία, δεν προέκυψε ως κεραυνός εν αιθρία για τη βρετανική οικονομία. Ήδη τη διετία της πανδημίας οι δυσλειτουργίες και οι εμπλοκές στην συγκριτικά προβληματικότερη λόγω Brexit εφοδιαστική αλυσίδα, είχαν δώσει ώθηση στις τιμές. Επίσης το φαινόμενο της «Μεγάλης Παραίτησης» στη χώρα ήταν επίσης μεγαλύτερο συγκριτικά με την Ευρώπη και μόνο με εκείνο στις ΗΠΑ μπορούσε να συγκριθεί.
«Αν την επόμενη χρονιά οι πληθωριστικοί δείκτες δεν αρχίσουν να υποχωρούν και παραμείνουν υψηλότεροι συγκριτικά με εκείνους στις αναπτυγμένες οικονομίες της Ευρώπης και του υπόλοιπου κόσμου, η σκιά των θεσμικών πολιτικών αλλαγών που συντελέστηκαν στη Βρετανία μετά την αποχώρησή της από την ΕΕ θα σκοτεινιάσει πολύ περισσότερο το μέλλον της χώρας», καταλήγει το δημοσίευμα του BBC. Πόσω μάλλον αν η Σκωτία καταφέρει εν τέλει και ανεξαρτητοποιηθεί, θα προσθέταμε.
Βαδίζει δηλαδή η Γηραιά Αλβιώνα νομοτελειακά, σαν υπνωτισμένη, προς τον γκρεμό; Πρέπει να παραδεχθεί κάποιος ότι οι Βρετανοί έχουν πάμπολλες φορές αποδείξει ότι έχουν τον τρόπο να επιβιώνουν στα δύσκολα. Αυτοψυχαναλύονται, προσαρμόζονται στην εκάστοτε νέα πραγματικότητα, κάνουν την αποτυχία ή ακόμα και την παρακμή τους άποψη και καταφέρνουν μάλιστα να την «πουλήσουν» ως εμπειρία ή ως άσκηση ύφους. Καταφέρνουν δηλαδή να κάνουν τον εξαιρετισμό τους μόδα – βοηθάει σ’ αυτό και η γλώσσα τους που είναι κατανοητή παγκοσμίως… Με άλλα λόγια έχουν δείξει ότι κάθε φορά που αποτυγχάνουν, αποτυγχάνουν καλύτερα!