Οι ευρωπαϊκές επενδύσεις στην Κίνα κρατούν προς το παρόν παρά την επιδείνωση των πολιτικών σχέσεων μεταξύ των δύο εταίρων, με τις επιχειρήσεις να αναζητούν τρόπους να αντιμετωπίσουν οποιαδήποτε απειλή κλιμάκωσης.
Οι επενδύσεις από την Ευρωπαϊκή Ένωση στην Κίνα αυξήθηκαν κατά 15% το πρώτο εξάμηνο του 2022 σε σύγκριση με ένα χρόνο πριν, σύμφωνα με στοιχεία του Rhodium Group, βοηθούμενοι από την αγορά της BMW ενός μεριδίου ελέγχου στην κοινοπραξία κατασκευής αυτοκινήτων της το πρώτο τρίμηνο.
Αν και οι επενδύσεις έχουν δείξει κάποια αδυναμία πιο πρόσφατα, οι ευρωπαϊκές εταιρείες δεν αποχωρούν από την Κίνα, όπως κάποιοι φοβόντουσαν. Στην πραγματικότητα, οι αυξανόμενες γεωπολιτικές εντάσεις μπορεί ακόμη και να ενθαρρύνουν τις επιχειρήσεις να επεκτείνουν τις τοπικές αλυσίδες παραγωγής, λένε οι αναλυτές.
«Δεν βλέπουμε ακόμη μεγάλη έξοδο και οι εταιρείες εξακολουθούν να εργάζονται για την ολοκλήρωση των ήδη προγραμματισμένων έργων», δήλωσε ο Mark Witzke, ερευνητής αναλυτής στο Rhodium Group. «Τουλάχιστον για τις ευρωπαϊκές εταιρείες, είναι κυρίως οι μεγαλύτεροι παίκτες που έχουν ήδη σημαντικά συμφέροντα στην Κίνα να συνεχίσουν τις προγραμματισμένες επενδύσεις τους, αν και με ορισμένες καθυστερήσεις» λόγω των lockdown για τον περιορισμό των λοιμώξεων από την COVID.
Οι σχέσεις μεταξύ Ευρώπης και Κίνας έχουν επιδεινωθεί για περισσότερο από ένα χρόνο, με την άρνηση του Πεκίνου να καταδικάσει τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, που απλώς επιδεινώνει τους πολιτικούς δεσμούς. Μια διμερής επενδυτική συνθήκη με τις Βρυξέλλες πάγωσε πέρυσι, αυξάνοντας το επίπεδο κινδύνου. Επιπλέον, η εφαρμογή των lockdown σε ολόκληρη την Κίνα φέτος ώθησε την οικονομία σε συρρίκνωση και έπληξε τα επιχειρηματικά κέρδη.
Παρόλα αυτά, οι εξαγωγές από την Ευρώπη παρέμειναν, με τη συνολική αξία των αποστολών το πρώτο εξάμηνο του 2022 να παραμένει ουσιαστικά αμετάβλητη από πέρυσι, παρά τα σκληρά lockdown COVID-19 σε ορισμένες κινεζικές πόλεις που μείωσαν σημαντικά τη ζήτηση το δεύτερο τρίμηνο.
Η κινεζική αγορά ήταν σωτήρια για τους ισολογισμούς πολλών ξένων εταιρειών τα τελευταία χρόνια, με την κυβέρνηση να θέτει υπό έλεγχο τις λοιμώξεις από την COVID-19 και να ανοίγει γρήγορα την οικονομία το 2020 με την ανάπτυξη να αγγίζει το 8,1% πέρυσι, αντισταθμίζοντας την ύφεση και τα lockdown σε άλλες αγορές. Αυτή η κατάσταση έχει αντιστραφεί το 2022, με τα lockdown στη Σαγκάη και αλλού να κλείνουν εργοστάσια και να χτυπούν τα κέρδη μέχρι στιγμής φέτος.
Ωστόσο, πολλές ξένες εταιρείες εξακολουθούν να πιστεύουν ότι υπάρχουν περισσότερα να κερδίσουν παρά να χάσουν από την παρουσία τους στην Κίνα.
Η BMW εγκαινίασε μια επέκταση εργοστασίου πολλών δισεκατομμυρίων δολαρίων στη Shenyang νωρίτερα φέτος, ενώ η Audi του Ομίλου Volkswagen κατασκευάζει το πρώτο της εργοστάσιο ηλεκτρικών οχημάτων στο Changchun.
«Αν ο ορισμός σας για την αποσύνδεση είναι οι ξένες εταιρείες είτε να εγκαταλείψουν οριστικά την Κίνα είτε τουλάχιστον να μειώσουν σημαντικά το αποτύπωμά τους και να διαφοροποιήσουν τις επενδύσεις τους εκτός Κίνας, τότε αυτό σίγουρα αυτό δεν συμβαίνει», δήλωσε ο Jacob Gunter, ανώτερος αναλυτής στο Mercator Institute for China Studies. στο Βερολίνο. «Αυτό που βλέπουμε γενικά στις περισσότερες βιομηχανίες είναι κάπως αντίθετο».
Το αν αυτό θα αλλάξει στο μέλλον είναι άγνωστο, αλλά προς το παρόν, ορισμένες ευρωπαϊκές εταιρείες με δραστηριότητες στην Κίνα επιλέγουν τη λιγότερο ριζοσπαστική επιλογή να διαχωρίσουν τις δραστηριότητές τους στην Κίνα από τις παγκόσμιες. Οι αποκαλούμενες «στρατηγικές τοπικής προσαρμογής» περιλαμβάνουν τη δημιουργία τοπικών αλυσίδων εφοδιασμού και συνεργασιών για να αποφευχθεί η σύλληψη στη μάχη των γεωπολιτικών κινδύνων.
Ένα από τα τελευταία παραδείγματα αυτής της τάσης ήταν η απόφαση του Ομίλου Volkswagen να δημιουργήσει ένα περιφερειακό συμβούλιο για την Κίνα, προκειμένου να δώσει μεγαλύτερη αυτονομία και να εξορθολογίσει τη λήψη αποφάσεων. Η εταιρεία απασχολεί ήδη περισσότερα από 90.000 άτομα στη χώρα και λειτουργεί πάνω από 40 εργοστάσια οχημάτων και εξαρτημάτων μαζί με συνεργάτες.
Ωστόσο, τέτοιες κινήσεις δεν κάνουν πολλά για να ελαχιστοποιήσουν την εξάρτηση των ευρωπαϊκών εταιρειών από την Κίνα. Επίσης, ενδέχεται να υποτιμώνται στατιστικά, καθώς ορισμένα στοιχεία για τις άμεσες ξένες επενδύσεις δεν αποτυπώνουν πλήρως τα κέρδη που εξοικονομούνται και επανεπενδύονται σε τοπικό επίπεδο.
Τα επίσημα στοιχεία υποδηλώνουν ότι ο ενθουσιασμός της Ευρώπης για επενδύσεις στην Κίνα παρέμεινε σχετικά ισχυρός τα τελευταία χρόνια. Η Γερμανία, για παράδειγμα, κατεύθυνε πάνω από το 5 % των περιουσιακών της στοιχείων ΑΞΕ στην Κίνα το 2020, σύμφωνα με στοιχεία της Bundesbank, αν και το ενδιαφέρον φαίνεται να μειώνεται.
«Δεδομένης της πολύ δύσκολης κατάστασης στην Ευρώπη, αμφιβάλλω ότι οι ευρωπαϊκές εταιρείες θα εγκαταλείψουν την Κίνα σύντομα», δήλωσε η Alicia Garcia Herrero, επικεφαλής οικονομολόγος για την Ασία και τον Ειρηνικό στη Natixis. «Τα γεωπολιτικά ζητήματα μπορεί να αλλάξουν την ισορροπία έναντι της περαιτέρω επέκτασης στην Κίνα, αλλά αυτό θα πάρει χρόνο δεδομένου του πόσο έχει επιδεινωθεί η παγκόσμια κατάσταση».
Σε μια δημοσκόπηση που δημοσιεύτηκε από το Εμπορικό Επιμελητήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην Κίνα τον Μάιο, μόνο το 7% των ερωτηθέντων επιχειρήσεων δήλωσε ότι ο πόλεμος Ρωσίας-Ουκρανίας τις ώθησε να εξετάσουν το ενδεχόμενο να μεταφέρουν επενδύσεις από την Κίνα, ενώ το 10% είπε ακόμη ότι η εισβολή έκανε την Κίνα πιο ελκυστική, ως επενδυτικό προορισμό. Ωστόσο, σχεδόν ένας στους τέσσερις είπε επίσης ότι οι περιορισμοί της χώρας για την COVID-19 τον έκαναν να ξανασκεφτούν κάποιες επενδύσεις.
Η Garcia Herrero προειδοποιεί ότι δεν είναι μόνο οι ευκαιρίες της αγοράς που κρατούν τις ευρωπαϊκές εταιρείες στην Κίνα. Μια βασική πρόκληση που αντιμετωπίζουν οι ευρωπαϊκές εταιρείες είναι ότι πολλές χάνουν τον έλεγχο των γραφείων τους στην Κίνα, λέει, καθώς ο αριθμός του ξένου προσωπικού έχει πέσει κατακόρυφα κατά τη διάρκεια της πανδημίας και η πολιτική επιρροή και η πίεση για επανεπένδυση κερδών αυξάνεται.
Ένα παράδειγμα τέτοιας επιρροής που ανέφερε ήταν η σύσταση επιτροπής του Κομμουνιστικού Κόμματος στο εγχείρημα επενδυτικής τραπεζικής της HSBC Holdings στη χώρα πριν από αρκετές εβδομάδες.
«Δεν σημαίνει ότι είναι απαραιτήτως ευτυχισμένοι εδώ, αλλά ότι ακόμα κι αν οι κυβερνήσεις τους στρέφονται περισσότερο κατά της Κίνας, οι εταιρείες είναι τώρα πιο παγιδευμένες από ποτέ», τόνισε.