Ένα ολοκληρωμένο σχέδιο για την αντιμετώπιση κατά το δυνατόν του κύματος ακρίβειας που πλήττει νοικοκυριά και επιχειρήσεις έχει εκπονήσει και επικαιροποιεί διαρκώς η κυβέρνηση, η οποία μέσα στις επόμενες ημέρες ενεργοποιεί την ψηφιακή κάρτα για την επιδότηση της βενζίνης, εκταμιεύει το κονδύλι για τη στήριξη με 200 ευρώ των χαμηλόμισθων και χαμηλοσυνταξιούχων και συνεχίζει την επιδότηση ρεύματος. Πέρα από τις επιδοτήσεις και τις ενισχύσεις επαγγελματικών κλάδων (όπως οι οδηγοί ταξί) και τομέων (όπως ο αγροτικός), οι υπολογισμοί στο Μέγαρο Μαξίμου και στο υπουργείο Οικονομικών φέρνουν το «πακέτο» που θα εισρεύσει στην αγορά και θα τονώσει την οικονομία φέτος στα 11 δισ. ευρώ κατ’ ελάχιστο.
Σε αυτή την έκταση υπολογίζεται το φετινό Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων, που περιλαμβάνει πόρους από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας της Ευρωπαϊκής Ενωσης, όλους τους αδιάθετους πόρους (σ.σ.: αυτός είναι ο στόχος) από το ΕΣΠΑ 2014-2020, το τρέχον ΕΣΠΑ και τον εθνικό Προϋπολογισμό. Σε σχέση με το Ταμείο Ανάκαμψης, ωστόσο, υπάρχει μια εξέλιξη η οποία, εφόσον προχωρήσει, δημιουργεί υψηλές προσδοκίες για σημαντικούς νέους πόρους στην ελληνική κυβέρνηση. Από χθες είναι διαθέσιμη η πρώτη δόση, ύψους 3,6 δισ. ευρώ, ενώ συνολικά, μέχρι το 2026, η χώρα μας μπορεί να λάβει έως και 31 δισ., εκ των οποίων 18,4 δισ. είναι οι επιδοτήσεις και 12,7 δισ. τα δάνεια. Ωστόσο, το τελευταίο σκέλος, το δανειακό, μπορεί σύντομα να εκτοξευθεί.
Έως και 250 δισ. ευρώ
Σύμφωνα με πληροφορίες, έως και 250 δισ. από τα δάνεια που ήταν προορισμένα να δοθούν μέσα από το Ταμείο Ανάκαμψης στα κράτη-μέλη της Ε.Ε. ενδέχεται να μην απορροφηθούν. Κι αυτό γιατί πλούσιες χώρες, με ισχυρές οικονομίες, δεν επιθυμούν να τα λάβουν, αφού, παρόλο που το επιτόκιο είναι πολύ χαμηλό (0,35%), το ίδιο ή σχεδόν το ίδιο χαμηλό είναι το επιτόκιο με το οποίο δανείζεται κατά κανόνα η οικονομία τους. Η συζήτηση που έχει ξεκινήσει στις Βρυξέλλες αφορά την ανακατανομή αυτών των δανείων και τη διάθεσή τους σε άλλες χώρες, μεταξύ των οποίων και η δική μας, συγκεκριμένα όμως για επενδύσεις ενεργειακής ασφάλειας. Οι αγωγοί φυσικού αερίου, οι πλωτές δεξαμενές LNG, οι αποθήκες φυσικού αερίου, τα φωτοβολταϊκά και τα αιολικά πάρκα θα μπορούσαν δυνητικά να συμπεριληφθούν στις επενδύσεις αυτές, κάτι που και θα τονώσει την ελληνική οικονομία και θα συμβάλει στη δημιουργία πηγών ενέργειας πιο ασφαλών και οικονομικών.
Πρόθυμοι για χαλάρωση
Μια άλλη συζήτηση που γίνεται στο παρασκήνιο, σε αυτή την περίπτωση μεταξύ κυβερνητικών στελεχών και αξιωματούχων της Κομισιόν, αφορά τη χαλάρωση για φέτος του πλαισίου στο οποίο κινείται η ελληνική οικονομία, η οποία τελεί ακόμη υπό καθεστώς «ενισχυμένης εποπτείας». Η κοινοτική «ανοχή» ως προς τις δημοσιονομικές δαπάνες που θα γίνουν φέτος για την αντιμετώπιση των ανατιμήσεων στην ενέργεια και σε μια σειρά από προϊόντα είναι στο τραπέζι, με το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης να αναζητά τη χρυσή τομή μεταξύ της ανάγκης στήριξης των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων και της δημοσιονομικής σταθερότητας. Η σταθερότητα και η πρόνοια να μην «ξεφύγει» το δημοσιονομικό έλλειμμα συν τοις άλλοις είναι απαραίτητες για την επιστροφή της οικονομίας σε επενδυτική βαθμίδα στις αρχές του 2023, κάτι που αποτελεί κομβικό στόχο. Είναι επίσης απαιτούμενο για να μπορέσουν να συνεχιστούν τα μέτρα στήριξης, αν ο πόλεμος συνεχιστεί επί μακρόν. «Φυλάμε “πυρομαχικά” για να μπορούμε να βοηθήσουμε καθώς θα εξελίσσεται η κρίση», επισημαίνει χαρακτηριστικά στα «Π» κυβερνητικός παράγοντας.
Σκέψεις για διακοπή
Το τελευταίο «χαρτί» στο οποίο ποντάρει η κυβέρνηση, σύμφωνα με πληροφορίες, σχεδιάζει να το βγάλει η Ευρωπαϊκή Ένωση μόνο σε περίπτωση περαιτέρω κλιμάκωσης των σχέσεών της με τη Ρωσία, με διακοπή της ροής φυσικού αερίου και πετρελαίου, είτε αυτό το αποφασίσει η Μόσχα είτε οι Βρυξέλλες. Το «χαρτί» αυτό είναι η ενεργοποίηση ενός νέου μηχανισμού κεντρικής έκδοσης χρέους και απευθείας επιδοτήσεων των κρατών-μελών, στο πρότυπο του Ταμείου Ανάκαμψης, αλλά με «fast track» διαδικασίες. Η εκτίμηση που υπάρχει είναι πως, εφόσον μια τέτοια κλιμάκωση πραγματοποιηθεί πριν από τις 24 Απριλίου, οπότε είναι ο δεύτερος γύρος των προεδρικών εκλογών στη Γαλλία, ο Εμανουέλ Μακρόν θα ασκήσει ισχυρή πίεση για άμεση λήψη και υλοποίηση μιας τέτοιας απόφασης.
«Βρέχει λεφτά» για έργα
Πυρετωδώς προχωρά η υλοποίηση του προγράμματος του Ταμείου Ανάκαμψης. Η χώρα διαθέτει πλέον την πρώτη δόση, ύψους 3,6 δισ. ευρώ, που, αν προστεθεί στην προκαταβολή ύψους 3,9 δισ. ευρώ, σημαίνει ότι έχει στο χρηματοδοτικό της οπλοστάσιο 7,5 δισ. ευρώ για επενδύσεις από το σύνολο των 30,5 δισ. ευρώ. Μέχρι σήμερα οι δαπάνες παρέμεναν σχετικά χαμηλές, αλλά από εδώ και στο εξής θα αυξηθούν αισθητά. Σύμφωνα με τον Προϋπολογισμό του 2022, μόνο για φέτος αναμένονται δημόσιες δαπάνες ύψους 11 δισ. ευρώ, εκ των οποίων τα 3,2 δισ. ευρώ θα προέλθουν από το Ταμείο Ανάκαμψης. Οι δημόσιες δαπάνες θα είναι ιδιαίτερα αυξημένες φέτος, και ειδικά το μέρος που αφορά επενδύσεις. Σημειώνεται ότι πέρυσι από τα 9 δισ. ευρώ που ξοδεύτηκαν από το Δημόσιο, πάνω από το 1/3 (3,3 δισ. ευρώ) αφορούσε δαπάνες Covid-19. Φέτος οι δαπάνες αυτές περιορίζονται σε μηδενικά επίπεδα. Επομένως, τα χρήματα που πρέπει να δαπανηθούν είναι πολλά και αφορούν κατά κανόνα επενδύσεις.
Σε αυτά θα πρέπει να προστεθούν και οι δαπάνες που θα γίνουν μέσω των δανείων που χορηγεί το Ταμείο Ανάκαμψης και οι οποίες με βάση τις επιχειρηματικές συμφωνίες μεταξύ Ταμείου και τραπεζών ξεπερνούν το 1,5 δισ. ευρώ. Επομένως, θα «βρέξει χρήματα» για επενδύσεις και το «στοίχημα» είναι αυτές να πιάσουν τόπο και να επιφέρουν τα θετικά πολλαπλασιαστικά οφέλη στη χώρα και την κοινωνία. Σημειώνεται ότι μέχρι σήμερα η κυβέρνηση έχει εντάξει στις χρηματοδοτήσεις του Ταμείου Ανάκαμψης 173 έργα, συνολικού ύψους 8,5 δισ. ευρώ. Μένει, επομένως, να εντάξει έργα αντίστοιχου προϋπολογισμού, καθώς, όπως είναι γνωστό, το Ταμείο Ανάκαμψης περιλαμβάνει επιδοτήσεις για δημόσια έργα ύψους 17,77 δισ. ευρώ. Επίσης περιλαμβάνει δάνεια για τη χρηματοδότηση ιδιωτικών επενδυτικών σχεδίων, συνολικού ύψους 12,73 δισ. ευρώ, που θα δοθούν με ελκυστικά επιτόκια και θα μοχλεύσουν αντίστοιχες ιδιωτικές δαπάνες.
Δαπάνες 2,5 δις.
Με βάση τα έργα που έχουν ενταχθεί μέχρι σήμερα, για φέτος οι αναμενόμενες δαπάνες αναμένονται στα 2,25 δισ. ευρώ, αλλά το ποσό εκτιμάται ότι θα διευρυνθεί, καθώς συνεχίζεται η ένταξη έργων. Από την άλλη πλευρά, όπως ανακοίνωσε η Εθνική Τράπεζα, συμφωνήθηκε η πρώτη δανειοδότηση επιχείρησης με χρήματα του Ταμείου Ανάκαμψης. Εκτιμάται, δε, ότι τους επόμενους μήνες θα πυκνώσουν τα επενδυτικά σχέδια που θα χρηματοδοτηθούν από το σκέλος των δανείων του Ταμείου Ανάκαμψης.
*Δημοσιεύτηκε στα Παραπολιτικά στις 9 Απριλίου 2022.